Przemoc
w pracy uważana jest za wojnę psychologiczną, a jej konsekwencje mogą być
naprawdę niebezpieczne dla ofiary.
Może prowadzić do agresji, gdy ofiara staje
się wrogiem dla jednej lub więcej osób. W środowisku pracy nazywamy to
"bossingiem" lub również "mobbingiem".
Co może wywołać
przemoc i jak temu zapobiec?
Trzy oblicza przemocy
Przemoc w pracy można rozpoznać naprawdę łatwo. Zazwyczaj jest to długotrwałe stosowanie wrogości i wrogi nastrój, które przeradzają się w upokarzanie jednego lub kilku pracowników jednocześnie. W większości przypadków przemoc zaczyna się od przełożonego wobec podwładnego (bossing), ale nie zawsze jest to tak. Może to być również odwrotnie, gdzie podwładny upokarza przełożonego (staffing) lub w roli agresora występuje cała grupa kolegów (mobbing).
Według statystyk STEM / MARK, około jednej czwartej pracowników ma doświadczenie związane z prześladowaniem w miejscu pracy. Najczęstszymi ofiarami prześladowań są kobiety (27%), a następnie mężczyźni (19%). Około 43% osób prześladowanych doświadcza prześladowań co najmniej raz w tygodniu, a ponad 50% pracowników jest prześladowanych od ponad roku. Około trzy piąte części pracowników doświadcza prześladowania ze strony swoich przełożonych (bossing), a jedna czwarta przez kolegę z pracy (mobbing).
Mobbing
Mobbing to rodzaj bardzo wyrafinowanego znęcania się w
pracy. W roli agresora występuje grupa kolegów, która sprawia, że życie i praca
ofiary stają się nieprzyjemne. Aby uznać to za mobbing, musi się powtarzać
przynajmniej raz w tygodniu przez co najmniej sześć miesięcy. Incydenty
jednorazowe nie mogą być uznane za znęcanie się. Agresor skupia się na duchowym
znęcaniu ofiary, aby zmusić ją do rezygnacji lub zwolnienia z pracy.
Przyczyny mobbingu:
Jedną z najczęstszych przyczyn jest strach agresora przed
utratą pozycji społecznej, zazdrość między pracownikami, niska kultura
korporacyjna, osobowość ofiary (np. gdy ma ona problem fizyczny lub psychiczny)
oraz nie w ostatniej kolejności, stan gospodarki rynkowej i wzrost bezrobocia.
Fazy mobbingu:
• Oczernianie, plotki za plecami, przerywanie, kpiny
• Zmuszanie do wypełniania poniżających zadań
• Ignorowanie przez kolegów, izolacja od otoczenia,
wykluczenie społeczne
• Werbalne lub pisemne groźby
• Ataki fizyczne, molestowanie seksualne, zagrożenia dla
zdrowia.
Mobbing składa się z czterech faz. W pierwszej fazie
oszczerstwa przenikają i konflikty się rozprzestrzeniają, następnie w drugiej
fazie następuje systematyczny terror psychiczny, który przeradza się w trzecią
fazę, gdzie dochodzi do konkretnych ataków, oszczerstw wobec przełożonych itp.
Czwarta faza to moment, gdy ofiara jest już całkowicie złamana, w większości
przypadków rezygnuje z pracy lub zostaje zwolniona.
Wyniki mobbingu
Mobbing w pracy wpływa nie tylko na ofiarę (zmniejszenie
zaangażowania w pracę, absencję, niższą jakość pracy, częstsze błędy), ale
także ma negatywny wpływ na całą działalność firmy, na przykład w związku z
niższym zaangażowaniem w pracę, spadkiem zysków. Zdrowie psychiczne i fizyczne
ofiary jest bardzo zagrożone, ciągły stres powoduje na przykład problemy ze
snem, zaburzenia jedzenia, depresję i często myśli samobójcze.
Jak się obronić?
Jako prewencję, staraj się rozwiązywać każdy konflikt od
samego początku. Jeśli to niemożliwe i już stałeś się ofiarą mobbingu,
konieczne jest zbieranie ostatnich resztek odwagi i rozpoczęcie rozwiązywania
tej sytuacji jak najszybciej. Informuj swojego przełożonego o wszystkim.
Mobbing w pracy jest naprawdę trudny do udowodnienia, dlatego powinieneś zdobyć
jak najwięcej dowodów na nacisk wywierany na Ciebie, spróbować pozyskać
sojuszników wśród kolegów.
Nie bój się skorzystać z pomocy psychologa, który może Ci
pomóc w przywróceniu równowagi psychicznej.
Bossing
Znęcanie się w pracy nie dotyczy tylko pracowników. Psychologiczny terror ze strony przełożonych (nazywany bossingiem) jest również częstym zjawiskiem.
Przyczyny bossingu
Z logicznego punktu widzenia przełożony (agresor) nie
powinien mieć żadnego powodu, aby znęcać się nad pracownikami, ale jednak się
to zdarza. Jednym z powodów może być zazdrość przełożonego (na przykład gdy
pracownik odnosi sukcesy w czymś, w czym przełożony nie może mu dorównać).
Innym razem, przełożony wylewa swoje frustracje związane z porażkami na
podwładnych. Przełożony skupia się na zmuszeniu ofiary do rezygnacji lub w
przypadku, gdy pracownik chce zakończyć pracę, ale przełożony się nie zgadza,
stara się sprawić, by pozostały czas pracy podwładnego był jak najbardziej
niekomfortowy.
Objawy bossingu
Kilka sygnałów - nierówne traktowanie, niemożliwe zadania,
nieproporcjonalna krytyka i słabe oceny, ignorowanie, upokarzanie, molestowanie
seksualne, itp. - może cię ostrzec przed trwającym zastraszaniem przez
przełożonego.
Konsekwencje bossingu
Ofiary wystawione na działanie tego rodzaju mobbingu często
cierpią z powodu wyczerpania, strachu przed niepowodzeniem i porażką, mają
obniżone poczucie własnej wartości, rozwijają depresję, zmęczenie, problemy ze
snem, dolegliwości żołądkowe, itp.
Jak się obronić?
Podobnie jak w przypadku mobbingu, ważne jest zebranie jak
najwięcej dowodów (maile, dokumentacja obraźliwych zachowań, itp.), szukanie
wsparcia i zeznań kolegów z pracy.
W większości przypadków sytuację można
rozwiązać tylko drogą prawną lub informując odpowiednią inspekcję pracy.
Staffing
Przeciwieństwem problemów omówionych wcześniej jest staffing - to tutaj przełożony znajduje się w pozycji ofiary.
Przyczyny staffingu
Zazwyczaj nowi przełożeni są zastraszani, niezależnie czy
zostali przeniesieni z innej firmy czy awansowali. Podwładni często kierowani
są zazdrością wobec byłego kolegi, który objął lepsze stanowisko, starsi
pracownicy nie znoszą faktu, że młodszy i mniej doświadczony kolega został
postawiony na pozycji lidera itp. Również nieodpowiednie i protekcjonalne
zachowanie samego przełożonego może być przyczyną zastraszania.
Objawy staffingu
Agresor (podwładny) najczęściej stosuje ukryte formy
zastraszania, np. nie przekazywanie istotnych informacji przełożonemu,
ignorowanie jego poleceń, oczernianie go przed kolegami, co prowadzi do
konfliktów i różnic zdań w końcowym etapie.
Jak się bronić?
Najważniejsza jest spostrzegawczość kierownika i jego
umiejętność rozpoznawania znaków zastraszania na czas. Im wcześniej zacznie to
rozwiązywać, tym lepiej. Najlepszym sposobem jest indywidualna rozmowa z
poszczególnymi członkami zespołu. Konieczne jest wyznaczenie granic, unikanie
groźb, próba znalezienia kompromisu. Ostatecznym rozwiązaniem są zmiany
personalne.
Skutki przemocy w miejscu pracy
• pogorszenie wydajności pracy
• zmniejszenie koncentracji
• zwiększone stresu związanego z pracą
• wzrost absencji w pracy
• wzrost wskaźników błędów i urazów
• zmniejszenie zysków firmy
• zakłócenie dobrego samopoczucia psychicznego
• pogorszenie zdrowia psychicznego i fizycznego
• drażliwość i agresja
• pogorszenie snu
• anoreksja
• skłonności samobójcze
Stres związany z przemocą w miejscu pracy może wpływać
na rozwój różnych rodzajów psychosomatycznych oraz innych chorób.
PRACODAWCA - ZAPOBIEGANIE
Absolutnie kluczowe jest podjęcie działań prewencyjnych, które muszą być najpierw zrozumiane przez pracodawców i kierowników firm. Bardzo ważne jest, aby rozmawiać z nimi na temat znęcania się (bullying), szczególnie o jego negatywnym wpływie na długoterminowe funkcjonowanie oraz sukces firmy.
W większości przypadków to właśnie oni są odpowiedzialni za zastraszanie w firmie. Nie tylko sami często stosują znęcanie się, ale też świadomie tolerują takie zachowania bez podejmowania żadnych działań przeciwko nim. Nie zdają sobie sprawy, że w ten sposób szkodzą sobie i swojej firmie. Z długoterminowego punktu widzenia tolerowanie znęcania się ma silny negatywny wpływ na wydajność pracowników, a także ogólny dobrobyt firmy. Pracownicy częściej chorują, co może być bardzo nieprzyjemne lub nawet katastrofalne dla firmy, zwłaszcza przy fluktuacji jakościowych pracowników.
Spróbuj zastanowić się nad prewencją samodzielnie. Zastanów się, jak zapobiegać znęcaniu się. Twoim zadaniem jako właściciela firmy lub jej kierownika jest zapewnienie, że w firmie pracują menedżerowie o dobrej osobowości. Empatyczny menedżer lepiej będzie słuchał ludzi i interesował się relacjami międzyludzkimi w pracy. Jako właściciel firmy oraz menedżer powinieneś zachęcać do otwartej dyskusji na temat relacji międzyludzkich w pracy. Nie akceptuj żadnego rodzaju znęcania się, czy to niewielkie próby takie jak obmawianie, wyśmiewanie, ignorowanie lub lekceważenie, czy też poważne konflikty, izolację społeczną, przeszkadzanie, nękanie, groźby przemocy fizycznej czy nawet nękanie seksualne.
Jeśli wykryjesz znęcanie się w pracy, musisz działać
natychmiast. Nigdy nie odkładaj rozwiązania, ponieważ może to pogorszyć problem
i doprowadzić do prawdziwego konfliktu. Zawsze powinieneś włączać się w
konflikty między pracownikami i szukać rozwiązania lub skonsultować to z
ekspertem (psychologiem). Staraj się stworzyć w swojej firmie środowisko pracy,
które jest przyjemne i gdzie pracownicy będą zadowoleni z powrotu do pracy.
Twórz środowisko, w którym ludzie wspierają się nawzajem i mają zaufanie do
siebie. W takim środowisku pracy oddech będzie lepszy. Pracownicy będą bardziej
efektywni i zadowoleni. A dzisiaj jest to nawet trend, ponieważ firmy
zrozumiały, że personel wysokiej jakości, który ma dobre relacje międzyludzkie,
stanowi rzeczywistą wartość firmy.
ROZWIĄZANIA DLA PRACOWNIKÓW
Jeśli jesteś pracownikiem firmy i codziennie doświadczasz prześladowań, zalecamy zastanowienie się, czy ma sens pozostawać tam zatrudnionym. Spędzasz dużą część swojego życia w pracy, a celem nie jest nabawienie się problemów zdrowotnych. Jeśli jako pracownik jesteś ofiarą prześladowań, masz trzy podstawowe sposoby na radzenie sobie z tą sytuacją: poprzez porozumienie międzyludzkie, proszenie o pomoc pracodawcy lub innego kierownika oraz jako ostateczność, rozwiązanie prawne.
Jeśli zdecydujesz się na rozwiązanie prawne, postępuj
zgodnie z tymi krokami:
• Spróbuj zgromadzić jak najwięcej dowodów i uzyskać
zeznania swoich kolegów z pracy. Znajdź sojusznika. Staraj się prowadzić dziennik
pracy i zapisuj w nim wszystkie konflikty.
• Omów sytuację z najbliższymi - rodziną, przyjaciółmi. Nie
obawiaj się odwiedzenia psychologa lub profesjonalnego coacha, którzy udzielą
Ci wskazówek, jak się bronić.
• Złoż skargę do pracodawcy, jasno żądając przeprowadzenia
dochodzenia.
• W przypadku wynagrodzenia, awansu zawodowego lub warunków
pracy, żądaj od pracodawcy ściśle przestrzegania zasady równego traktowania
wszystkich pracowników.
Możesz także skontaktować się z Rzecznikiem Praw
Obywatelskich. Jednak możliwe jest to tylko w przypadku prześladowań związanych
z dyskryminacją, co oznacza, że muszą być motywowane jakimiś kryteriami
dyskryminacyjnymi, takimi jak niepełnosprawność, religia, wyznanie, rasa lub
pochodzenie etniczne, płeć, wiek itp. Jeśli chcesz dochodzić odszkodowania
finansowego, musisz udać się do sądu i wnieść pozew. Ze względu na złożoność
całej sprawy, zalecamy znalezienie specjalizowanego prawnika.
Jeśli byłeś ofiarą jakiejkolwiek formy prześladowań w pracy, cierpisz na depresję, masz myśli samobójcze itp., powinieneś szukać pomocy psychologicznej.
Możemy pomóc Ci znów poczuć się lepiej - i możesz zacząć już dziś poprzez konsultację z jednym z naszych wyspecjalizowanych psychologów:
Właśnie przeczytałeś artykuł: Przemoc w pracy
Wpisz swój komentarz.